نان و جان بدون هم معنا ندارند

به گزارش سرتوک ، به نقل از ایسنا/گیلان ؛« سقوط سیم‌بان رضوانشهری منجر به مرگ وی شد. آتش‌سوزی بیمارستان قائم؛ فوت چند بیمار را رقم زد. سقوط جرثقیل در اسکله بندرانزلی؛ آسیب پرسنل را به همراه داشت. حادثه در معدن طبس و مرگ هموطنان کارگر این معدن، ایران را عزادار کرد… و هزاران خبر دیگر با این مضمون که مشخص می‌کند شعار «اول ایمنی بعد کار» همچنین یادآوری این نکته که نان و جان بدون هم معنایی ندارند.

در پی حوادثی که گاه و بیگاه در محیط‌های کاری رخ می‌دهد و شنیدن اخبار تلخی که موجبات ناراحتی و تالم خاطر هستند؛ تاکیدی بر شعار «اول ایمنی بعد کار» هستند اما گویی واحدهایی مانند HSE (سلامت، ایمنی، محیط) در کارخانجات همچنین آئین‌نامه‌های بهداشت حرفه‌ای به جای بهبود شرایط؛ فقط روی کاغذ تلنبار شده‌اند.

دکتر مرتضی فلاح کرکان، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان
و رئیس سابق بیمارستان شهید بهشتی بندرانزلی

در همین رابطه دکتر مرتضی فلاح کرکان، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و رئیس سابق بیمارستان شهید بهشتی بندرانزلی در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این سوال که با توجه به برخی اتفاقات تلخی که در حوزه ایمنی کار رخ می‌دهد به نظر می‌رسد کارفرمایان؛ به طور شایسته در این زمینه جدی نیستند که نمونه آن را اخیراً در معدن طبس مشاهده کردیم. علت این مسئله و عدم‌پای‌بندی جدی کارفرمایان به فراهم آوردن تمهیدات مسائل ایمنی چیست؟، اظهار کرد: شاید مهمترین اتفاقی که در کشور ما در حال رخ دادن است را بتوان بی‌کفایتی ساختار ثبت حوادث و نبود آمار کامل نام برد و همین امر موجب کم اهمیت شدن این مساله و نبود جدیت در آموزش مناسب کارفرما و کارگران است. عملا حوادث شکایت شده‌؛ گزارش می شوند این در حالی‌ است که بسیاری از کارگران به دلیل نگرانی از بیکاری همچنین قطع بیمه؛ از شکایت پرهیز می کنند. ناکارآمدی قانون و نگاه پس از بروز مساله از دیگر موارد قابل ذکر در این زمینه است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا خلاء قانونی وجود دارد و یا کارفرمایان به علت مسائل مالی قوانین مربوطه را رعایت نمی‌کنند؟ گفت: تصمیم گیرنده در مورد مباحث ایمنی کار، خود کارفرمایان هستند. قوانین مربوط به شرکت‌های بیمه‌ مسئولیت؛ نیز بازدارنده نیستند. در پروژه‌های کوچک صنعت ساختمان کارفرما الزامی برای گرفتن مسئول ایمنی ندارد. در پروژه‌های بزرگ هم اگر مسئول ایمنی داشته باشند به‌دلیل آنکه حقوق این مسئول را کارفرما پرداخت می‌کند، مسئول ایمنی نمی‌تواند تذکر جدی در مورد رعایت ایمنی به کارفرما دهد. کارفرمایان بایستی توجیه علمی شوند که هزینه در حوزه ایمنی و سلامت به تولید بهتر، کاهش بیماری، کاهشِ هزینه‌ ناشی از حوادث و مرخصی‌های استعلاجی کارگران و مواردی از این دست، کمک می‌کند.

فلاح در خصوص اینکه بازرسان اداره کار چه نقشی در رعایت تمام و کمال این قوانین از سوی کارفرمایان دارند؟ تصریح کرد: به دلیل مشکلات اقتصادی، ساختارهای نظارتی بیشتر خود را حامی تولید می دانند و نگاهشان ادامه تولید به هر قیمتی است. از طرفی هزینه های نامتناسب تجهیزات ایمنی موجب کم رنگ شدن قوانین نظارتی شده است. بسیاری از بازرسان معتقدند اگر بنا باشد قانون به طور کامل اجرا شود بیشتر کارگاه ها و کارخانه ها بایستی تعطیل شوند و به قول شاعر:«گر حکم شود که مست گیرند/ در شهر هر آنچه هست گیرند».

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست بازنگری در قوانین موجود صورت گیرد یا برای برخورد با کارفرمایان متخلف برخوردهای جدی تری لحاظ شود تا شاهد بروز حوادث تلخ دیگر نباشیم‌؟ تاکید کرد: فصل چهارم قانون کار که مربوط به حوزه حفاظت فنی و بهداشت کار است نیاز به‌روزرسانی بر اساس آمارهای دقیق آسیب‌های شغلی و با توجه به تغییر مدل کار از روش های سنتی به تکنولوژی دارد. از طرفی قوانین بیمه ای و نگاه مناسب به آموزش از طریق مراکز فنی حرفه‌ای و علمی کاربردی از مسائل مهم این امر هستند.

رئیس سابق بیمارستان شهید بهشتی بندرانزلی با اشاره به اینکه در زمانه رایانه، اتوماسیون و هوش مصنوعی باید پذیرفت که همچنان نیروی انسانی ِکارآمد از عناصر مهم یک جامعه فعال است، افزود: این مسئله همان چیزی است که در ایام کرونا به عینه خود را نشان داد.

وی با بیان اینکه کارآمدی؛ جنبه های متفاوتی دارد که سلامت و ایمنی در کار از ضروریات آن است و این مهم در کل کشورهای دنیا مورد توجه است، افزود: به طوری که دکتر تدروس، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت در آخرین بیانیه پیرامون ایمنی در کار می‌گوید: «شوک آور است که می بینیم این همه انسان به معنای واقعی کلمه به خاطر شغلشان کشته می‌شوند.»

رئیس شورای راهبردی انجمن اسلامی پزشکان استان گیلان تصریح کرد: بهداشت و سلامت شغلی، حوزه ای از کار در بهداشت عمومی برای ارتقا و حفظ بالاترین درجه رفاه جسمی، روانی و اجتماعی کارگران در همه مشاغل است.

فلاح با اشاره به اهداف سلامت شغلی، گفت: حفظ و ارتقای سلامت و ظرفیت کاری کارگران، بهبود شرایط کار و محیط کار از نظر ایمنی سلامت و توسعه فرهنگ سازمانی و ساز و کارهای موجود شامل سیستم های مدیریتی موثر، خط مشی پرسنلی، اصول مشارکت و شیوه‌های مدیریت داوطلبانه از جمله این اهداف هستند.

وی تصریح کرد: برای بهبود ایمنی و بهداشت شغلی؛ ایمنی محل کار برای مشاغل و کارمندان بسیار مهم است. زیرا حفاظت از زندگی و رفاه انسان را تضمین می کند، خسارات مالی ناشی از حوادث را کاهش می‌دهد و بهره‌وری و روحیه را بهبود می‌بخشد.

فلاح با بیان اینکه یک محیط کار ایمن نه تنها به جلوگیری از صدمات و تلفات کمک می کند، بلکه شهرت شرکت را نیز افزایش می دهد، افزود: حصول اطمینان از ایمنی، مسئولیت‌های قانونی را به حداقل می‌رساند و با جلوگیری از حوادث و هزینه‌های مرتبط با آن، به صرفه جویی قابل توجهی در هزینه‌ها کمک می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با اشاره به اینکه بسیاری از ۲.۹ میلیارد کارگر سراسر جهان در معرض خطرات خطرناک مانند مواجهه با مواد سرطان زا، ذرات مخرب معلق در هوا، سر و صدا، عوامل استرس‌زای ارگونومیک و عوامل خطر آسیب‌ها در محل کار خود هستند، تاکید کرد: بر اساس تحقیق مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان جهانی کار از بار بیماری و آسیب های ناشی از کار، طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶؛ شرایط بدِ کاری منجر به ۳۰۰ هزار مرگ ناشی از کار و زیان اقتصادی چهار درصد از تولید ناخالص داخلی منطقه اروپا در هر سال می شود.

وی با بیان اینکه جالب توجه است که کمتر از ۱۰ درصد از جمعیت شاغل در بسیاری از کشورهای اروپایی به خدمات بهداشت حرفه ای دسترسی دارند، افزود: بزرگترین علل مرگ و میر ناشی از مواجهات شغلی در جهان بیماری مزمن انسدادی ریه با ۴۵۰ هزار مرگ و پس از آن سکته مغزی با ۴۰۰ هزار مرگ، بیماری‌های قلبی با آمار ۳۵۰ هزار مرگ است. همچنین صدمات شغلی باعث ۱۹ درصد مرگ و میر با آمار ۳۶۰ هزار مرگ در بازه زمانی تحقیق شده است.

این پزشک فوق تخصص با تاکید بر اینکه این گزارش هشدار می‌دهد بیماری‌ها و آسیب‌های ناشی از کار، سیستم‌های بهداشتی را تحت فشار قرار داده، بهره‌وری را کاهش و می تواند تأثیر فاجعه باری بر درآمد خانوار داشته باشد، گفت: کنترل هر عامل خطر نیاز به مجموعه منحصر به فردی از اقدامات پیشگیرانه دارد. به عنوان مثال، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض ساعات کاری طولانی مستلزم توافق کاگر، کارفرما و نهادهای مربوطه مانند دولت و بیمه‌ها است.

فلاح تاکید کرد: برای کاهش قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، کنترل گرد و غبار، تهویه و تجهیزات حفاظت فردی توصیه می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بسته به صنعت و نوع کار، مسائل ایمنی خاصی وجود دارد که باید از آنها آگاه بود، چندین نکته برای سلامت و ایمنی در محل کار وجود دارد که تقریباً هر کارگری می تواند از آن استفاده کند، افزود: از جمله این موارد آموزش مناسب پرسنل در صنایع خاص خود یکی از راه های کاهش خطرات است. به عنوان مثال، آموزش «کار در ارتفاع» و انجام مانورهای ساختگی به طور منظم که سبب درک بهتر مباحث نظری خواهد شد.

فلاح با بیان اینکه ایجاد الزامات برقراری ایمنی در محل کار مانند نصب سامانه اعلان حریق و دود همچنین داشتن کپسول آتش نشانی قابل حمل در محل کار از دیگر موارد است، تصریح کرد: در محیط کار خطرات احتمالی را مشخص کنید. بسیار مهم است که کارکنان خطرات ذاتی ناشی از یک شغل خاص را درک کنند تا بتوانند اقدامات لازم را برای جلوگیری از آسیب انجام دهند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با تاکید بر اینکه همیشه مراقب محیط اطراف خود باشید. کارکنان بایستی همیشه از آنچه در اطرافشان می گذرد آگاه باشند و بدانند چگونه شرایط ناایمن را گزارش دهند، تاکید کرد: محل کار را تمیز و منظم نگه دارید تا از لغزش، زمین خوردن و سقوط جلوگیری شود ضمن اینکه بدانید بسته کمک‌های اولیه، پناهگاه‌های ایمن و پناهگاه های آتش‌نشانی کجاست.

وی با اشاره به اینکه استراحت منظم الزامی‌ است زیرا بسیاری از آسیب‌های محل کار در نتیجه خستگی اتفاق می‌افتد، افزود: از تجهیزات به درستی استفاده شود. هنگام استفاده از ماشین آلات و ابزار در محل کار، کارکنان باید همیشه اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهند و هرگز از تجهیزات برای اهدافی غیر از آنچه در نظر گرفته شده؛ استفاده نکنند. بازرسی و بررسی به موقع تجهیزات باید در دستور کار مسئولان باشد و اینکه از تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی متناسب با وظیفه به طور مناسب استفاده شود.

فلاح با اشاره به اینکه بدانید خروجی های اضطراری کجا هستند و همیشه در دسترس باشند، گفت: اقدامات پیشگیری از سقوط برای محافظت از کارکنان در برابر صدمات و مرگ و میر، ایجاد یک محیط امن در محل کار و ترویج فرهنگ متمرکز بر ایمنی فعال ضروری است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در ادامه با اشاره به سایر موارد، تصریح کرد: در جابه‌جایی و ذخیره‌سازی مواد شیمیایی و خطرناک دقت لازم انجام شود. ارگونومی محل کار برای جلوگیری از مشکلات اسکلتی عضلانی، افزایش راحتی و ارتقاء رفاه کلی ضروری است. باید به همه کارگرها تکنیک های درست بلند کردن اجسام را آموخت. کارکنان باید بدانند که برای جلوگیری از استرس گرمایی در محل کار، کاهش خطر بیماری های ناشی از گرما، حفظ محیط کار ایمن و سازنده در طول دماهای بالا چه کاری انجام دهند.

فلاح در پایان تصریح کرد: اجرای اقدامات کنترل صدا در محیط کار برای محافظت از شنوایی کارمندان و کاهش خطر آسیب شنوایی ضروری است، به ویژه زمانی که در محیط های پر سر و صدا مانند محیطی با ماشین آلات سنگین کار می کنند.»