اوخوس

به گزارش پایگاه خبری سرتوک،درپی انتشار مطلب گیلکی از  استاد اکبرزاده باغبان که مورد  استقبال مخاطبین قرار گرفت بر آن شدیم که با نظارت استاد اکبرزاده باغبان و سایر اساتید وهمراهی دوستداران زبان وگویش گیلکی از این پس دوشنبه ها در ستون « آشنایی باگیلکی» با معرفی هر آنچه که به پویایی وترویج زبان مادری و واژگان گیلکی کمک می کند  قدمی هرچند کوچک در احیاء این زبان مادری برداریم .(۷)

و اما این هفته واژه ای خاص را دنبال می‌کنیم که مدت‌های مدیدی است گیلانیان از آن استفاده نمی‌کنند: 

اوخوس uxus’ (ا) یا فوخوس: بختک ، هیولای افسانه ای، موجودی خیالی که شباهنگام به روی اشخاصی که به رو خفته اند فروافتد و ایجاد خفقان شدید کند. اگر خفته توانست بسم الله الرحمن الرحیم بر زبان جاری کند ،بختک خفته را بگذارد و بگریزد.  گویند شبکلاهی بر سر دارد که نیروی غیب کنندگی دارد و اگر کسی بتواند در موقعی که نام خدا را میبرد شبکلاه را از سر بختک برباید به نیروی غیب شدن دست می یابد و با به سر نهادن و برداشتن شبکلاه نهان و آشکار گردد. در باورداشتها چنین آمده که بختک یا فرنجک کنیز اسکندر بوده وقتی که کلاغ نک زد به مشک آب زندگی و بر زمین ریخت، بختک سر رسید یک مشت از آن آب جمع کرد و خورد، اسکندر خشمناک شد فرمان داد بینی او را بریدند و بینی از گل برایش درست کردند، این بختک گنج سراغ دارد و کسی که در خواب به حالت کابوس می افتد همین بختک است که خودش را روی آن شخص می اندازد و کسی که خوابیده باید کوشش بکند تا در تاریکی بینی او را بگیرد، آن وقت بختک از ترس این که مبادا بینی اش کنده شود نشانی گنج را خواهد داد ولی به محض این که سرانگشت را تکان بدهند کابوس مرتفع می شود ، یعنی بختک فرار میکند  (نیرنگستان، ص ۱۲۳ و ۱۲۴ ) کابوس، بدخوابی، فشاری که به قلب وارد می شود و ایجاد خفقان میکند، هر نوع ناراحتی به هنگام خواب به دلیل بدخوابی و پرخوری و تولید نفخ و یا به رو خفتن…

  منابع: اینترنت و واژه نامه گیلکی گیله گپ استاد فریدون نوزاد