سیزده بدر یا روز طبیعت در گیلان

رشت_سرتوک_سیزدهم فروردین در گیلان ،سیزده نوروز یا سیزده بدر یا روز طبیعت ، آخرین روز از آیین سنتی نوروز است .

به گزارش سرتوک،در گذشته های نه چندان دور در دوران پدر بزرگ ها ومادر بزرگ ها وحتی پدران و مادران ما، به لحاظ باور داشت به نحسی عدد سیزده و برای دفع نحسی آن معمولا از خانه و کاشانه به صورت خانوادگی و فامیلی دو یا چند خانواده با هم به بیرون می زدند و ساعاتی را در دامن طبیعت سپری می کردند ولی« امروزه روز » بیشتر به بازگشت فرزندان خاک به دامن مادر طبیعت و روز آشتی دوباره با طبیعت تشبیه می شود.
روز سیزده نوروز ، روز سپاس و شکرگزاری از خالق متعال و گرامی داشت آن چه خداوند متعال برای بندگانش خلق کرده است .
بلحاظ تاریخی در کتاب آیین های نوروزی نوشته مرتضی هنری آمده است : بعضی را اعتقاد بر این بوده که شناختن سیزده بدر به عنوان روز نحس از نخستین سال رصد زردشت بوده است ، بدین گونه که در آن سال ، سیزدهم فروردین ثابت بهاری با سیزدهم ماه قمری برابر افتاد و از این رو در نزد منجمان روز نحس به شمار آمد.
زیرا ستاره شناسان روز استقبال را که ماه و خورشید روبروی هم قرار می گرفتند ، نحس می دانستند و معتقد بودند که باید در این روز دست از کارکشید و از خانه بیرون شد .
باور به نحسی عدد سیزده در ایران و بسیاری از نقاط دیگر دنیا وجود دارد و در مواردی دارای جلوه های مشخص رفتاری و عملی است .
نوشتن عدد 1+12 به جای عدد سیزده و همچنین به کار بردن کلمه ” زیاده ” در هنگام شمارش خرمن به جای کلمه سیزده که درآن هم دفع نحسی سیزده را و هم افزونی و برکت را با کلمه ” زیاده ” می طلبند.
اما در مورد سبب نحس دانستن روز سیزده برخی عقیده دارند که چون نخستین سال ستاره شناسان روز ” استقبال ” یعنی روزی را که ماه و خورشید مقابل هم قرار می گیرند نحس می دانستند و معتقد بودند که در روز نحس باید دست از کار کشید و از خانه بیرون رفت ، لذا روز سیزده در ان سال نحس شمرده شد و اعتقاد نحس بودن آن روز در سال های بعد نیز استقرار یافت .
به نظر می رسد مراسم سیزده به خاطر نحسی ، بلکه بازمانده ای از جشن تیرگان باشد که روزگاری در سیزدهم تیرماه ، یعنی در تیر روز از تیرماه در ایران قدیم برگزار می شد و در دوره ای از تاریخ که آغاز سال قرار می گرفته است که با تغییر تقویم باز هم در سیزدهمین روز آغاز سال یعنی در سیزدهم فروردین تداوم یافته است ، بنابراین جشن و مراسم روز سیزده به در ، جشن ستایش آب است نه مراسمی برای دفع نحسی .
مردم گیلان نیز روز سیزده بدر را با سرور و شادی و دستجمعی در میان سبزه زارها می گذرانند، غذاهای سبزی دار می خورند، سبزه های نوروزی را به آب روان می سپارند ، شب یا روز سیزده به کنار رودخانه می روند و مقدار سه ، پنج تا هفت سنگ در آب می اندازند.
دختران گیلانی نیز، اگرچه به شوخی ، سبزه ها را گره می زنند تا برایشان پیوند زندگی در پی داشته باشد و به خانه بخت بروند.
در روز سیزده بدر بازار بازیهای سنتی و محلی هم گرم است ، تاب بازی ، اسب دوانی ، بندبازی ، کشتی گیله مردی و دیگر بازیها و نمایش ها ، از دیر باز تفریح و سرگرمی مردم در این روز بوده است و در کنار آن نوای ساز سرنانوازان و بانگ نقاره زنان میدان کار گروههای بند بازی و عرصه کشتی گیله مردی را گرم می داشته است .
در برخی نقاط گیلان سیزده بدر با رسم های ویژه ای همراه است ، از جمله در روستای “کیارمش ” اشکور رودسر تا چند سال پیش رسم بود که همه اهالی سفره هایشان را کنار هم پهن می کردند و غذاهایشان را در همان سفره می نهادند.
به این ترتیب همه با هم بر سر یک سفره می نشستند و آخرین روز از مراسم نوروز را با یگانگی و همدلی بیشتر به پایان می بردند.
در برخی نقاط جنگلی گیلان نیز رسم بود که در روز سیزده بدر مردان دسته جمعی به شکار گراز که افت عمده شالیزارها و مزارع بود، می رفتند.
رسمی که برخاسته از شرایط اقلیمی و فرهنگی خاص این خطه بود و پایان نوروز را با آغاز کار و فعالیت کشاورزی مربوط می ساخت.
این رسم در دو روستای ” دیزبون ” لاهیجان و ” حاجی سرای” لنگرود به این ترتیب اجرا می شد که از بامداد روز سیزده با نواختن بوق همه مردان و جوانان غذای ناهار خود را به همراه برمی داشتند و با تفنگ ، داش و تبر و سگهای شکاری در میدان ده گرد می آمدند و دسته جمعی به سوی بیشه های کنار روستا حرکت می کرند و بیشه را تکه تکه محاصره می کردند و سرو صدا و هیاهو و شلیک گلوله گرازها را از حوالی روستا فراری می دادند و چند تایی را هم زخمی و شکار می کردند.
اما هم اکنون مردم مناطق مختلف استان گیلان با باور انس با طبیعت روز سیزده فروردین ماه هر سال را در دامن طبیعت بسر می برند.