کشاورزی؛ بودن یا نبودن  مسئله این است!

دکتر یاسر دقیقی

مساعد بودن عوامل طبیعی، گیلان را به سرزمینی برخوردار از منابع طبیعی معرفی کرده که این امر عامل تمرکز و تجمع بالای جمعیت را در این استان سبب شده  است. از آن جایی که پایه های اصلی اقتصاد گیلان را فعالیت های کشاورزی شکل می دهند؛ فراهم بودن شرایط طبیعی و نیروی انسانی تصویری از رونق اقتصاد کشاورزی در استان گیلان را در ذهن تداعی می کند؛ در حالی که در سال های اخیر به دلایلی چون کم توجهی دولت به کشاورزان ، حساسیت و شکنندگی های اکولوژیکی، عدم وجود امکانات کافی در روستاها و خالی شدن آن از نیروی کار فعال، تقسیم زمین های کشاورزی به قطعات کوچک، عدم وجود آب مورد نیاز در مواقع لزوم، کافی نبودن تسهیلات مالی و اعتباری، پیشرفت شهر و اشغال زمین، عدم تضمین در بازار فروش محصولات قطعه قطعه بودن زمین ها، عدم مکانیزاسیون و استفاده از تکنولوژی روز دنیا و … . شاهد روند رو به کاهش فعالیت های کشاورزی در استان گیلان بوده ایم که علاوه بر استان، کشور نیز از مضرات آن صدماتی غیر قابل جبران را متحمل شده است.
اما برای بهبود وضعیت کشاورزی و کشاورزان در استان گیلان موارد زیر پیشنهاد می گردد؛
۱ –  موضوع بهینه سازی شرایط آبرسانی و نوسازی و بهسازی لوله‌های آبرسانی و استفاده از تجهیزاتی که بتواند موارد نشتی آب را در لحظه نشان دهد.
۲ –  استفاده از روش‌های کنترل فرسایش خاک نظیر کنترل پوشش گیاهی در مراتع و آبراهه‌ها، استفاده از بقایای گیاهی و مالچ پاشی، تناوب گیاهی، بندها، شیب‌شکن‌ها، تراس‌بندی، بادشکن‌ها، کشت روی خطوط کنتوری و کشت نواری با توجه به اقلیم.
۳ – توصیه به الگوی کشت مشخص با بهبود شبکه‌های آبیاری، بهبود وضعیت مکانیزاسیون و ارتقای ژنوتیپ و فنوتیپ بذور همراه شود.
۴ – توصیه به استفاده از الگوی کشت پیشنهادی با تضمین ایجاد بازار و به تبع تبیین درآمد و سود انتظاری برای کشاورزان
۵ – استفاده از ظرفیت بازار بورس محصولات کشاورزی برای کاهش مسیر بازاررسانی و شفاف‌سازی و ثبات قیمت‌ها و نیز ایجاد تعاونی های روستایی جهت خرید تضمینی محصولات کشاورزی مخصوصا برنج و چای
۶ – با توجه به پراکندگی مناطق تولید، همچنین متفاوت بودن فصل برداشت محصولات، توصیه می‌شود به‌جای اتکای به صنایع تبدیلی ساکن و ایستا از تکنولوژی‌هایی که امکان استفاده از صنایع تبدیلی را به صورت سیار فراهم آورد، استفاده شود.
۷ – اقدامات فرهنگی یا اعطای امتیازات و تسهیلات برای تجمیع و انجام فعالیت‌های گروهی ضروری به نظر می‌رسد. ملاحظات مربوط به قانون ارث به عنوان یکی از موانع تجمیع اراضی نیازمند اقدامات فرهنگی وسیع و عمیق است که باید به‌طور خاص مورد توجه قرار گیرد.
۸ – کاهش ضایعات محصولات کشاورزی نیازمند اصلاح ساختار تولید این محصولات از باغ و مزرعه تا انبار و سپس حمل‌ونقل و بازاررسانی و در نهایت مصرف‌کننده خواهد بود. بالا بردن دانش فنی تولیدکنندگان، انبارداران، مسوولان میادین میوه‌وتره‌بار، خرده فروشی‌ها و در نهایت مصرف‌کنندگان گامی موثر در این راستا است.
۹ – اقدامات لازم برای بهبود فرآیند توسعه روستایی با رویکرد بهبود بهره‌وری نیروی کار و جلوگیری از مهاجرت کشاورزان. در این راستا اقداماتی نظیر توسعه گردشگری روستایی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب و تقویت جاذبه‌های روستایی می‌تواند انگیزه ماندگاری در روستا و استفاده از ظرفیت‌های کشاورزی را رشد دهد.
با همه این تفاسیر حمایت دولت و تصویب قوانین حمایتی در مجلس می تواند موجب رونق کشاورزی در استان گیلان شود. که امید واریم مسئولین کشور اقدامات سازنده ای در این حوزه داشته باشند.